16 listopada, 2016

Podczas licznych rozmów bezpośrednich jak i pośrednich  z rodzicami dzieci często pada pytanie kiedy tak właściwie powinniśmy udać się do logopedy, jak wyłapać sygnały, że z naszym dzieckiem dzieje się coś niepokojącego .Poniżej przedstawiam w skrócie etapy rozwoju mowy adekwatne do wieku życia dziecka. Jeżeli w okresie wczesnego niemowlęctwa rodzice zaobserwują iż dziecko nie unosi główki, nie reaguje na hałas, stukanie, nie gaworzy, nie interesuje się w późniejszym okresie mową i nie rozumie jej, nie chwyta zabawek itp., wówczas powinni zasięgnąć porady specjalisty. Należy mieć świadomość, że najdrobniejsze nieprawidłowości w tym czasie mogą być przyczyną poważnych zaburzeń, które ujawniają się w późniejszym etapie rozwoju dziecka. Usunięcie tych zaburzeń  może okazać się wówczas bardzo trudne, a niekiedy niemożliwe. Interwencja w wieku niemowlęcym pozwala na uniknięcie wytwarzania i utrwalania patologii. Należy pamiętać, że nie diagnoza biernego i czynnego opanowania języka lecz ogólny stan funkcjonowania dziecka jest czynnikiem decydującym o czasie i sposobie podejmowania czynności funkcjonalnych. Wczesna diagnoza zapobiega rozwojowi wielu wadom wymowy, co za tym idzie problemom w funkcjonowaniu dziecka w szkole.

 

Umiejętności oczekiwane rozwojowo
Wiek w latach	Mowa	Spostrzeganie wzrokowe	Zachowanie społeczzne	Zabawa
2	-wszystkie samogłoski ustne (a, o, u, e, i ,y) -    duża część spółgłosek ( trudność mogą sprawiać spółgłoski wargowo-zębowe :/w/-/f/ i tylnojęzykowe: /k/-/g/); -    brakuje głosek dziąsłowych (sz, ż, cz, dż, r) i dentalnych ( s, z, c, dz); -    słowa używane w funkcji mianownika ( rzeczowniki: nazwy członków rodziny, nazwy zwierząt często poprzez onomatopeje np. kaczka/ka ka/, nazwy zabawek, części ciała, nazwy ubrań, świat poza domem); -     czasowniki w 3 os.lp np. jeść; -    przymiotniki - jeden w kilku znaczeniach np./be/ zły brzydki gorący; -    zaimki: tam, tu, co?, kto?, mój; -    liczebniki: jeden, dwa, trzy; -    partykuły: nie; -    spójniki: i -    przysłówki: ciemno, zimno, szybko, powoli.   PAMIĘTAJ! wyżej podany zasób słownictwa zawiera uproszczenia, upodobnienia, przestawki, zastępstwa np. auto/bum bum/, pociąg /fu fuf/, kamyk /kam/, daj /da/, wstań /tań/. -    pojawiają się wypowiedzi dwuwyrazowe wypowiedzi dwuwyrazowe; - rozumie związki przyczynowo-skutkowe ale ściśle związane z codziennym doświadczeniem dziecka np. /daj buty, bo idziemy na spacer/.	-    umieszczanie klocków w otworach zróżnicowanych kształtem oraz wielkością; -    budowanie szeregów i wież z klocków; -    dobieranie części obrazka do całości; -    dobieranie identycznych obrazków; -    dobieranie par zabawek; -    dobieranie par: przedmiot i odp. mu obrazek.	-    kształtowanie się pojmowania odrębności ( /siam/); -    wzrost zainteresowania rówieśnikami; -    początki używania języka w kontaktach społecznych; -    pojawienie się nowych uczuć np. negatywnych, co powoduje , że dzieci źle reagują na rozstanie z matką	-    zabawy konstrukcyjne; -    naśladowanie czynności wykonywanych przez dorosłych; -    brak tworzenia sekwencji czynności w zabawie ( podejmowane czynności wykonywane są oddzielnie); -    zabawy równoległe z rówieśnikami.
Wiek w latach	Mowa	Spostrzeganie wzrokowe	Zachowanie społeczzne	Zabawa
3	- wymawia poprawnie wszystkie samogłoski ustne z wyjątkiem nosowych (/ą/, /ę/); -    nie posiada głosek dziąsłowych, stopniowe ustępowanie miękkości spółgłosek; -    szybki rozwój konstrukcji składniowych ( jako pierwsze  spośród zdań złożonych podrzędnie pojawiają się zdania przyczynowe np. /nie ciem bo jest niedoble/, /daj mi kalośki bo pada/; -    potrafi zakomunikować swoje potrzeby, zapytac o interesujące je fragmenty rzeczywistości; -    stały wzrost słownictwa.	-    układanie figur w konturach; -    układanie obrazków w konturach; -    składanie obrazków z części; -    klasyfikowanie wg barwy; -    klasyfikowanie wg kształtu; -    klasyfikowanie wg kryterium użycia; -    naśladowanie wzorów; -    naśladowanie sekwencji tematycznych i atematycznych; -    samodzielne odczytywanie samogłosek; -    rozpoznawanie sylab otwartych; -    globalne rozpoznawanie wyrazów i sylab.	-    stopniowe przyswajanie reguł pozwalających funkcjonować w grupie; -    rozumienie językowych zasad społecznych oraz słownictwa nazywającego emocje; -    rozpoznawnie i nazywanie nieznanych do tej pory emocji	-    początki zabawy tematycznej; -    powtarzanie sekwencji czynności.
Wiek w latach	Mowa	Spostrzeganie wzrokowe	Zachowanie społeczzne	Zabawa
4	-    stałe bogacenie słownictwa,budowanie zdań rozwiniętych i złożonych; -    pojawienie się głosek dziąsłowych oprócz /r/; -    częste używanie wyrazów nazywających cechy- wzrost liczby przymiotników i przysłówków; -    spadek liczby neologizmów dziecięcych i błędów gramatycznych; -    wiek pytań- lawinowo wzrastająca liczba pytań, pojawienie się pytania /dlaczego?/ -    swobodne nazywanie relacji przestrzennych wyrażeniami przyimkowymi.	-rozumienie poleceń werbalnych popartych gestem i pokazem; -    identyfikowanie obrazków tematycznych (przedstawiają osoby, zwierzęta oraz przedmioty); -    identyfikowanie obrazków atematycznych (symboliczne, abstrakcyjne);	-    zdolność rozumienia i respektowania zasad społecznych obowiązujących w grupie; -    początki umiejętności współdziałania; -    pojawienie się nowych emocji głównie wstydu, zakłopotania, dumy i zazdrości; -    umiejetność uczestniczenia w zabawach tematycznych i grach z regułami ; -    wzrost zdolności językowych, w tym umiejętności nazywania emocji swoich i innych; -    początek zdolności do reakcji odroczonych i umiejętności kontrolowania swoich ekspresji.	- zabawy tematyczne ( odgrywanie ról - intuicyjne rozumienie zdań, odgrywanie poszczególnych scen - rozumienie języka).
Wiek w latach	Mowa	Spostrzeganie wzrokowe	Zachowanie społeczzne	Zabawa
5	-    dziecko realizuje większość dźwięków polszczyzny łącznie z nosówkami; -    wzrost zdolności narracji; -    kształtowanie się wiedzy metajęzykowej; -    znaczny wzrost kompetencji komunikacyjnej; -    swobodne operowanie elementami słownikowymi i gramatycznymi systemu językowego.	-    rozumowanie przyczynowo-skutkowe; -    myślenie przez analogię; -    kategoryzowanie.	-    wzrost znaczenia autorytetu osób innych niż rodzice; -    pełna zdolność do zabaw tematycznych; -    silne poczucie tożsamości płciowej; -    dalszy rozwój moralny.	- zabawy z regułami ( ćwiczenie zasad posługiwania się językiem , rozumienie i tworzenie definicji, stosowanie się do norm społecznych).

 

 

Opracowała mgr Anna Kucharska

neurologopeda

Byłam u fryzjera, przeglądałam tam kolorowe pisemka i zauważyłam, że wielu „celebrytów” prześciga się w opowieściach jak to im pomógł jakiś specjalista. Rozmawiałam potem z panią Ewelinką i usłyszałam, że w dobrym tonie teraz jest wymieniać się informacjami z jakich porad się korzysta i u jakiego terapeuty się bywa. Ona często słyszy jak klientki o tym mówią i jak sobie polecają konkretne osoby.

Nie powiem żeby mnie to nie zdziwiło, ale zaczęłam się zastanawiać i analizować różne medialne wypowiedzi, czy logopeda również należy do grona polecanych sobie specjalistów. I znalazłam. Kilku polityków oraz ludzi estrady przyznało się, że korzystało z pomocy logopedy. No, no, pomyślałam sobie nie jest tak źle, może w końcu mój zawód przestanie się kojarzyć tylko z panią pracującą w szkole i wywołującą źle realizowane głoski.

To kto, z czym i po co powinien udać się do logopedy/logopedy medialnego/neurologopedy?

NOWORODEK – żeby sprawdzić prawidłowość odruchów twarzowych oraz budowę aparatu artykulacyjnego. Po co – bo już na tym etapie można stwierdzić pewne anomalie, które w przyszłości będą miały wpływ na mowę, np. długość wędzidełka podjęzykowego, niby nic a ma wpływ na karmienie piersią (dzieci ze skróconym wędzidełkiem nie mogą prawidłowo złapać brodawki a co za tym idzie nie mogą stymulować procesu laktacji), a w wieku przedszkolnym i szkolnym mogą mieć problem z realizacją głosek przedniojęzykowych np. l, sz, ż, cz, dż czy tak kochanej r. Rekomenduję neurologopedę.

DZIECKO – w celu sprawdzenia czy jego mowa rozwija się prawidłowo lub zdiagnozować przyczyny nieprawidłowego rozwoju mowy. Nie należy czekać ze swoimi pytaniami do trzeciego roku życia, mimo, że nawet wielu lekarzy pediatrów mówi by się nie martwić, że po trzecim roku wszystko się zmieni. Niestety jest to jeden z mitów z którymi logopedzi walczą. Często po trzecim roku życia dziecko musi włożyć niewspółmiernie dużo wysiłku by dogonić swoich rówieśników i nadrobić jakieś zaniedbania. Polecam dobrego logopedę.

NASTOLATEK – gdy chce mówić bez bełkotania i fafulenia – jakby to powiedział Pan Oczkoś. Często u nastolatków pojawia się niewyraźna mowa, z jednej strony spowodowana nonszalancją i dorastaniem, czasami wynika ze wstydu, czy lęku. Nastolatkowie to ta grupa która uwielbia żyć w krainie marzeń, które dla wielu są bardzo realne i ukierunkowują ich życiowe wybory. Często stają przed wyborem kim być? Marzy im się dziennikarstwo, aktorstwo, kariera artysty estradowego – wtedy warto udać się do specjalisty mowy by sprawdził co „w języku piszczy” i ewentualnie zaoszczędził późniejszych rozczarowań lub ukierunkował rozwój na osiągnięcie sukcesu. Polecam logopedę medialnego, neurologopedę.

DOROSŁY – gdy pracuje głosem i chce jeszcze lepiej wykorzystywać to narzędzie, gdy pojawiają się jakiekolwiek zmiany wynikające z zaburzeń OUN, czy przebytych chorób czy upływającego wieku, gdy po prostu chcę pięknie mówić. Tu najlepszy będzie neurologopeda lub logopeda medialny.

Tak wiem, „każda sroczka swój ogonek chwali”. PÓJDŹMY DO LOGOPEDY WSZYSCY. Przy dzisiejszym tempie życia, przy stawianych nam coraz wyżej wymaganiach, przy ogromnym nacisku na samodoskonalenie i osiąganie sukcesów skorzystajmy z konsultacji logopedycznej, nie zaszkodzi a pomóc może.

Apeluję w tym miejscu również do rodziców – nie bagatelizujcie żadnych swoich obaw, lęków czy oczekiwań wobec dzieci. Nigdy nie ma głupich pytań. Lepiej się upewnić, czy wszystko jest w porządku niż coś przegapić i później obwiniać siebie lub innych, że coś zostało przegapione. Czasami wystarczy naprawdę lekka korekta, nakierowanie na właściwe tory i możemy zaoszczędzić naszym pociechom wielu frustracji związanych z ćwiczeniami i wizytami u różnych specjalistów.

Dorośli wy również nie bagatelizujcie pojawiających się objawów, Wam również logopeda może się przydać i to nie tylko w rozwoju Waszej kariery ale przede wszystkim w poprawie komfortu życia. Praca zawodowa głosem – TAK, choroby cywilizacyjne (stres, depresja) – TAK, choroby OUN – TAK i to jak najszybciej po przebytym epizodzie, wypadki z urazami twarzoczaszki – TAK, zmiany starcze (Alzheimer, Parkinson, obniżone napięcie mięśniowe) - TAK, choroby nowotworowe twarzoczaszki – TAK.

 

Agata Pawlak

neurologopeda